Een keizersnede is voor veel vrouwen niet het eerste waar ze aan denken bij het voorstellen van hun bevalling. Toch eindigt ongeveer 16% van alle bevallingen in Nederland met een keizersnede. Of je nu een geplande keizersnede voor de boeg hebt of onverwacht in deze situatie terecht bent gekomen, bij DeKraamtijd.nl vind je alle informatie die je nodig hebt over deze operatieve bevalling. In dit artikel bespreken we het hele traject: van voorbereiding en de ingreep zelf tot het herstelproces, het litteken en mogelijke effecten op jou en je baby.
Wat is een keizersnede?
Een keizersnede, ook wel sectio caesarea of sectio genoemd, is een operatie waarbij je baby via een snede in je buik en baarmoeder ter wereld wordt gebracht. De naam zou afkomstig zijn van Julius Caesar, die volgens de legende op deze manier geboren zou zijn (hoewel historici dit betwijfelen).
Er zijn twee soorten keizersneden:
- Geplande (primaire) keizersnede: Vooraf gepland vanwege medische redenen of op eigen verzoek
- Spoed (secundaire) keizersnede: Besloten tijdens de bevalling vanwege complicaties
Redenen voor een keizersnede
Er kunnen verschillende medische redenen zijn voor een keizersnede:
- Bij de moeder:
- Eerdere keizersnede(s) of andere operaties aan de baarmoeder
- Bekkenafwijkingen
- Bepaalde gezondheidsproblemen zoals pre-eclampsie of diabetes
- Ernstige zwangerschapscomplicaties
- Bij de baby:
- Stuitligging of andere afwijkende ligging
- Meerlingen in bepaalde posities
- Groot geschat gewicht in verhouding tot het bekken
- Tekenen van foetale nood tijdens de bevalling
- Gerelateerd aan de bevalling:
- Niet vorderen van de ontsluiting of uitdrijving
- Placenta praevia (voorliggende placenta)
- Navelstrengprolaps (uitzakken van de navelstreng)
Hoe verloopt een keizersnede?
Voorbereiding
Bij een geplande keizersnede weet je vooraf wat er gaat gebeuren. Je wordt voorbereid door:
- Nuchter blijven (meestal 6-8 uur voor de operatie)
- Voorbereiding van de huid (scheren van het bovenste deel van het schaamhaar)
- Aanleggen van een infuus
- Inbrengen van een blaaskatheter
- Anesthesie (meestal ruggenprik)
Bij een spoed-keizersnede gebeurt dit allemaal in een versneld tempo.
De operatie
Een keizersnede duurt gemiddeld 30-45 minuten en verloopt als volgt:
- Je krijgt anesthesie, meestal een ruggenprik (spinale of epidurale anesthesie), waardoor je onderlichaam verdoofd is maar je wel wakker blijft. In spoedgevallen kan soms een volledige narcose nodig zijn.
- Er wordt een horizontale snede (bikinisnede) gemaakt, net boven het schaambeen. In zeldzame gevallen wordt een verticale snede gemaakt.
- De verschillende lagen van de buikwand worden geopend tot aan de baarmoeder.
- De baarmoeder wordt geopend en de baby wordt geboren, meestal binnen 5-10 minuten na het begin van de operatie.
- De navelstreng wordt doorgeknipt en de placenta wordt verwijderd.
- De baarmoeder en buikwand worden in lagen gehecht.
Tijdens een keizersnede met ruggenprik kun je je baby direct zien en vaak ook huidcontact hebben. Partner(s) mogen meestal bij de operatie aanwezig zijn en kunnen het eerste contact met de baby hebben als jij nog wordt gehecht.
Herstel na een keizersnede
Het herstel na een keizersnede duurt langer dan na een vaginale bevalling. Het is immers een buikoperatie. Het herstelproces verloopt in verschillende fasen:
De eerste 24 uur
- Je blijft onder nauwlettend toezicht op de recovery of kraamafdeling
- Het gevoel in je benen keert langzaam terug
- De blaaskatheter blijft meestal de eerste 12-24 uur zitten
- Je krijgt pijnstilling aangeboden
- Zodra mogelijk word je aangemoedigd om voorzichtig te bewegen
- Het infuus blijft aan tot je voldoende kunt drinken
De eerste week
- Pijn en ongemak bij beweging, vooral bij hoesten, niezen of lachen
- Krampen in de baarmoeder (naweeën)
- Winderigheid en mogelijke obstipatie
- Begin van mobiliteit: lopen en basiszorg voor jezelf en je baby
- Verzorging van het litteken
- Start van borstvoeding (zo nodig met extra ondersteuning)
Eerste zes weken
Dit is de belangrijkste herstelperiode waarin:
- Je litteken verder geneest
- Je geleidelijk meer activiteiten oppakt
- Je lichaam herstelt van de operatie en de zwangerschap
- Je hormonen normaliseren
- Je uithoudingsvermogen langzaam terugkeert
Volledige herstel
Het duurt ongeveer drie tot zes maanden voordat de meeste vrouwen zich volledig hersteld voelen na een keizersnede. Sommige aspecten van het herstel kunnen zelfs tot een jaar duren.
Tips voor een goed herstel na een keizersnede
Een goed herstel na een keizersnede heeft tijd en aandacht nodig. Deze tips kunnen helpen:
Rust en hulp
- Neem voldoende rust en accepteer hulp van anderen
- Bouw je activiteiten geleidelijk op
- Verdeel de zorg voor je baby met je partner of andere naasten
- Probeer ook te slapen als je baby slaapt
Beweging
- Begin met lichte bewegingen zoals korte wandelingen
- Doe regelmatig bekkenbodemspier- en ademhalingsoefeningen
- Vermijd zwaar tillen (niets zwaarder dan je baby)
- Vermijd traplopen in het begin
Verzorging van je litteken
- Houd het keizersnede litteken schoon en droog
- Douche dagelijks, maar vermijd baden tot de wond volledig genezen is
- Draag loszittende, katoenen kleding die niet over het litteken schuurt
- Bescherm het litteken tegen directe zonbestraling (minimaal 1 jaar)
Voeding
- Eet vezelrijk voedsel om obstipatie te voorkomen
- Drink voldoende water
- Eet voedingsmiddelen rijk aan ijzer, eiwitten en vitamine C voor een goed herstel
Pijnbestrijding
- Neem voorgeschreven pijnstillers volgens aanwijzingen
- Gebruik een kussen tegen je buik bij hoesten of niezen
- Probeer ontspanningstechnieken zoals diepe ademhaling
Het keizersnede litteken
Het keizersnede litteken is een blijvende herinnering aan de geboorte van je kind. De meeste littekens bevinden zich laag op de buik, net boven het schaambeen (bikinisnede), en zijn ongeveer 10-15 cm lang.
Hoe ontwikkelt het litteken zich?
- Week 1-2: Rood, gezwollen en mogelijk gevoelig
- Week 2-6: Lichter van kleur, minder gezwollen
- Week 6-12: Vorming van littekenweefsel, vaak roze of rood
- Maand 3-12: Litteken wordt bleker en vlakker
- Na jaar 1: Het litteken heeft meestal zijn definitieve uiterlijk bereikt
Verzorging van het litteken
- Was het gebied voorzichtig met milde zeep en water
- Dep het droog en vermijd wrijven
- Zodra de wond volledig gesloten is (meestal na 2 weken), kun je beginnen met littekenmassage
- Gebruik eventueel littekencrème of siliconenpleisters als de arts dit aanbeveelt
Mogelijke problemen met het litteken
- Infectie: roodheid, zwelling, toegenomen pijn, warmte, afscheiding
- Keloïdvorming: overmatige groei van littekenweefsel
- Gevoelloosheid rond het litteken
- Pijn of een trekkend gevoel
Blijvende klachten na een keizersnede
Hoewel de meeste vrouwen volledig herstellen, kunnen sommigen blijvende klachten na een keizersnede ervaren:
Fysieke blijvende klachten
- Gevoelloosheid rond het litteken (kan permanent zijn)
- Adhesies (verklevingen): inwendige littekens die organen aan elkaar laten plakken
- Langdurige buikpijn of pijn bij het litteken
- Endometriose in het litteken
- Verhoogd risico op complicaties bij volgende zwangerschappen
Psychische blijvende klachten
- Verwerken van een niet-geplande keizersnede
- Teleurstelling over de geboorte-ervaring
- Verhoogd risico op postnatale depressie
- Angst voor toekomstige bevallingen
Als je blijvende klachten na een keizersnede ervaart, is het belangrijk om deze met je arts te bespreken. Er zijn vaak mogelijkheden voor behandeling of verlichting van deze klachten.
Effect van een keizersnede op de baby
Het effect van een keizersnede op de baby is een onderwerp dat steeds meer aandacht krijgt in wetenschappelijk onderzoek. Hier volgt wat we momenteel weten:
Directe effecten
- Baby’s geboren via een geplande keizersnede hebben soms ademhalingsproblemen in de eerste uren, omdat ze de stimulans van weeën hebben gemist
- Ze missen de blootstelling aan bacteriën in het geboortekanaal, wat effect kan hebben op de ontwikkeling van hun microbioom
- De overgang van de baarmoeder naar de buitenwereld is abrupter dan bij een vaginale bevalling
Mogelijke langetermijneffecten
Recent onderzoek wijst op mogelijke verbanden tussen geboorte via keizersnede en:
- Verhoogd risico op bepaalde allergieën en astma
- Iets hogere kans op bepaalde auto-immuunziekten
- Mogelijk licht verhoogd risico op obesitas later in het leven
Het is belangrijk om te benadrukken dat het gaat om kleine statistieke verbanden en niet om directe oorzaak-gevolgrelaties. Veel andere factoren spelen een grotere rol in de ontwikkeling van je kind.
Wat kun je doen?
Als je bezorgd bent over het effect van een keizersnede op je baby, kun je deze stappen overwegen:
- Borstvoeding geven, wat helpt bij de ontwikkeling van een gezond microbioom
- Huid-op-huidcontact direct na de geboorte (als dat mogelijk is)
- Vraag naar de mogelijkheid van vaginaal enten (een nieuwe techniek waarbij de baby wordt blootgesteld aan vaginale bacteriën van de moeder)
Een volgende zwangerschap na een keizersnede
Als je eerder een keizersnede hebt gehad, roept een volgende zwangerschap mogelijk vragen op. Belangrijke punten om te weten:
- In Nederland is een vaginale bevalling na een keizersnede (VBAC) vaak mogelijk en wordt dit in ongecompliceerde gevallen aangemoedigd
- De slagingskans voor een VBAC is ongeveer 60-80%
- Wacht bij voorkeur minimaal 12-18 maanden voordat je opnieuw zwanger wordt, voor optimale genezing van de baarmoeder
- Bespreek vroeg in je zwangerschap je wensen en mogelijkheden met je verloskundige of gynaecoloog
Veelgestelde vragen over een keizersnede
Hoe lang duurt het voordat ik volledig hersteld ben van een keizersnede?
De eerste zes weken zijn het belangrijkst voor het fysieke herstel. Volledig herstel kan drie tot zes maanden duren, en sommige aspecten zoals het litteken kunnen tot een jaar nemen om hun definitieve vorm te krijgen.
Wanneer kan ik weer sporten na een keizersnede?
Lichte activiteiten zoals wandelen kun je al snel na de geboorte hervatten, maar wacht minimaal 6-8 weken met intensieve sporten. Overleg altijd eerst met je arts, vooral bij buikspieroefeningen.
Kan ik borstvoeding geven na een keizersnede?
Ja, borstvoeding is goed mogelijk na een keizersnede. Het kan in het begin wat lastiger zijn vanwege het vinden van een comfortabele houding, maar met goede ondersteuning lukt het de meeste vrouwen.
Heeft mijn baby pijn tijdens een keizersnede?
Nee, je baby voelt geen pijn tijdens een keizersnede. De verdoving die jij krijgt, bereikt niet de baby in significante hoeveelheden.
Kan ik zelf kiezen voor een keizersnede zonder medische reden?
In Nederland is een keizersnede op verzoek zonder medische indicatie niet gebruikelijk. Bespreek je wensen en zorgen open met je verloskundige of gynaecoloog, zodat je samen tot een weloverwogen besluit kunt komen.
Persoonlijke ervaringen met een keizersnede
Iedere ervaring met een keizersnede is uniek. Sommige vrouwen beschrijven het als een positieve, gecontroleerde ervaring, terwijl anderen moeten verwerken dat hun bevalling anders verliep dan gehoopt. Beide gevoelens zijn normaal en legitiem.
Het kan helpen om te praten met andere vrouwen die een soortgelijke ervaring hebben gehad. Er zijn verschillende online en offline groepen waar je terecht kunt voor steun en begrip. Weet dat je gevoelens over je bevalling, of deze nu gepland of ongepland was, er mogen zijn en dat je hulp mag vragen bij de verwerking ervan als dat nodig is.
Tot slot
Een keizersnede is een belangrijke medische procedure die levens redt wanneer complicaties optreden tijdens de zwangerschap of bevalling. Hoewel het herstel uitdagender kan zijn dan na een vaginale bevalling, zijn de meeste vrouwen na enkele maanden goed hersteld van de operatie.
Het belangrijkste is dat je goed geïnformeerd bent, realistische verwachtingen hebt over het herstelproces, en weet waar je terecht kunt voor hulp en ondersteuning. Of je keizersnede nu gepland was of onverwacht, het resultaat is hetzelfde: de geboorte van je kind, en dat is een wonderlijke gebeurtenis, ongeacht de manier waarop die plaatsvindt.
Als je vragen hebt over je eigen situatie, aarzel dan niet om contact op te nemen met je verloskundige, gynaecoloog of huisarts. Zij kunnen je specifieke informatie en advies geven dat is toegespitst op jouw persoonlijke omstandigheden.
Geef een reactie