Ouderschapsverlof: het complete overzicht voor werkende (aanstaande) ouders

Als kersverse ouder wil je graag zoveel mogelijk tijd doorbrengen met je kleintje. Naast het zwangerschapsverlof is ouderschapsverlof een waardevolle mogelijkheid om deze bijzondere eerste periode met je kind te verlengen. Maar wat houdt ouderschapsverlof precies in? Hoe zit het met de regelingen voor vaders en moeders? En wat is het verschil tussen betaald en onbetaald ouderschapsverlof?

Bij DeKraamtijd.nl begrijpen we dat het navigeren door alle verlofopties soms overweldigend kan zijn. Daarom hebben we deze uitgebreide gids samengesteld om je te helpen alles te begrijpen rondom ouderschapsverlof in Nederland.

Wat is ouderschapsverlof?

Ouderschapsverlof is verlof dat je kunt opnemen om meer tijd met je kind door te brengen. Het is een wettelijk recht voor alle werkende ouders in Nederland, zowel voor moeders als vaders, adoptieouders en pleegouders. Je kunt ouderschapsverlof opnemen naast andere verlofvormen zoals zwangerschapsverlof, bevallingsverlof en geboorteverlof.

Het belangrijkste om te weten:

• Je hebt recht op ouderschapsverlof tot je kind 8 jaar wordt
• De totale duur is 26 keer je wekelijkse arbeidsduur
• Een deel van het ouderschapsverlof is sinds 2 augustus 2022 betaald (9 weken)
• Het overige deel is onbetaald (tenzij anders afgesproken in je cao)

Ouderschapsverlof voor vaders en moeders

Zowel moeders als vaders hebben recht op ouderschapsverlof. Het is belangrijk om te weten dat dit verlof bovenop andere verlofvormen komt.

Ouderschapsverlof vader

Voor vaders (of partners) ziet de volledige verlofopbouw er als volgt uit:

1. Geboorteverlof: 1 week volledig betaald verlof direct na de geboorte
2. Aanvullend geboorteverlof: 5 weken tegen 70% van het loon, op te nemen in de eerste 6 maanden
3. Ouderschapsverlof: 26 keer de wekelijkse arbeidsduur in totaal, waarvan 9 weken gedeeltelijk betaald als ze worden opgenomen in het eerste levensjaar van het kind

Voorbeeld: Als een vader 36 uur per week werkt, heeft hij recht op 36 × 26 = 936 uur ouderschapsverlof in totaal.

Ouderschapsverlof moeder

Voor moeders komt het ouderschapsverlof bovenop het zwangerschaps- en bevallingsverlof:

1. Zwangerschaps- en bevallingsverlof: 16 weken volledig betaald
2. Ouderschapsverlof: 26 keer de wekelijkse arbeidsduur in totaal, waarvan 9 weken gedeeltelijk betaald als ze worden opgenomen in het eerste levensjaar van het kind

Betaald ouderschapsverlof: De nieuwe regeling

Sinds 2 augustus 2022 is een deel van het ouderschapsverlof betaald, mits je dit opneemt in het eerste levensjaar van je kind. Dit noemen we ook wel het gedeeltelijk betaald ouderschapsverlof.

Belangrijkste punten van betaald ouderschapsverlof:

• Je krijgt 70% van je dagloon uitgekeerd (tot 70% van het maximum dagloon)
• Het geldt voor de eerste 9 weken van je ouderschapsverlof
• Je moet deze weken opnemen in het eerste levensjaar van je kind
• De uitkering wordt aangevraagd door je werkgever bij het UWV
• Deze regeling geldt voor kinderen geboren op of na 2 augustus 2022

Let op: Als je het betaald ouderschapsverlof niet opneemt in het eerste jaar, vervalt het betaalde gedeelte. Je behoudt wel je recht op het totale aantal uren ouderschapsverlof, maar deze zijn dan onbetaald.

Aanvullend ouderschapsverlof en cao-regelingen

In sommige cao’s of arbeidsovereenkomsten zijn aanvullende regelingen voor ouderschapsverlof opgenomen. Deze kunnen gunstiger zijn dan de wettelijke regeling. Bijvoorbeeld:

• Een hoger uitkeringspercentage dan 70%
• Meer betaalde weken dan de wettelijke 9 weken
• Betaling van (een deel van) het normaal onbetaalde ouderschapsverlof
• Verlenging van de periode waarin je het betaald ouderschapsverlof kunt opnemen

Check daarom altijd je cao of arbeidsovereenkomst om te zien of er gunstigere voorwaarden zijn afgesproken.

Onbetaald ouderschapsverlof

Naast de 9 weken betaald ouderschapsverlof, heb je ook recht op onbetaald ouderschapsverlof. Dit betreft de resterende 17 weken van je totale ouderschapsverlofrecht (26 weken in totaal).

Belangrijkste punten van onbetaald ouderschapsverlof:

• Je ontvangt geen salaris tijdens deze verlofuren (tenzij anders bepaald in je cao)
• Je kunt dit opnemen tot je kind 8 jaar wordt
• Je kunt het flexibel inzetten: bijvoorbeeld als een dag per week of als een aaneengesloten periode
• Je pensioenopbouw kan doorlopen, maar dit verschilt per pensioenregeling
• Je opbouw van vakantiedagen loopt gewoon door

Tip: Omdat onbetaald ouderschapsverlof financiële gevolgen heeft, is het verstandig om vooraf een budgetplan te maken. Overleg ook met je partner hoe jullie de zorg voor jullie kind en het werk willen verdelen.

Ouderschapsverlof berekenen: Hoeveel uur heb jij recht op?

Om te berekenen hoeveel ouderschapsverlof je kunt opnemen, vermenigvuldig je je wekelijkse arbeidsduur met 26.

Rekenvoorbeelden:

Belangrijk: Dit is een totaal over de hele periode tot je kind 8 jaar wordt. Je hoeft het niet in één keer op te nemen.

Belangrijk: Dit is een totaal over de hele periode tot je kind 8 jaar wordt. Je hoeft het niet in één keer op te nemen.

Hoe neem je ouderschapsverlof op?

Je kunt ouderschapsverlof op verschillende manieren opnemen:

1. Fulltime: Een aaneengesloten periode volledig vrij
2. Parttime: Bijvoorbeeld één of meer vaste dagen per week
3. Flexibel: In overleg met je werkgever op een andere manier verdeeld

Aanvragen van ouderschapsverlof

Om ouderschapsverlof aan te vragen, volg je deze stappen:

1. Informeer je werkgever schriftelijk, uiterlijk 2 maanden voor de gewenste ingangsdatum
2. Geef aan hoe je het verlof wilt opnemen (fulltime, parttime of anders)
3. Voor betaald ouderschapsverlof: je werkgever vraagt de uitkering aan bij het UWV
4. Voor onbetaald ouderschapsverlof: maak duidelijke afspraken over je werktijden en -dagen
5. Bespreek de gevolgen voor je salaris, pensioenopbouw en eventuele vergoedingen

Let op: Voor het betaalde gedeelte moet je werkgever de uitkering aanvragen bij het UWV. Doe dit tijdig, want dit moet uiterlijk 4 weken voor de ingangsdatum van het verlof.

Veelgestelde vragen over ouderschapsverlof

Ouderschapsverlof in de praktijk: Tips en ervaringen

Hoe verdeel je het verlof het beste?

Er is geen ‘beste’ manier om ouderschapsverlof op te nemen – dit hangt af van je persoonlijke situatie, financiële mogelijkheden en werksituatie. Wel geven veel ouders aan dat ze de volgende verdeling prettig vinden:

• Direct na andere verlofvormen: Voor moeders aansluitend op het bevallingsverlof, voor partners na het aanvullend geboorteverlof
• Verspreid over de week: Bijvoorbeeld één of twee vaste dagen per week, zodat je kind minder naar de kinderopvang hoeft
• Strategisch inzetten: Bijvoorbeeld tijdens schoolvakanties of als je kind net naar school gaat

Ervaringen van ouders

“Als vader heb ik gekozen voor één vaste dag in de week ouderschapsverlof. Zo heb ik elke week een speciale papa-dag met mijn zoontje. Dit heeft onze band enorm versterkt, en ik kan dit echt aanraden aan alle vaders.” – Thomas, vader van Sem (2)

“Na mijn bevallingsverlof heb ik eerst 3 maanden fulltime ouderschapsverlof opgenomen. Daarna ben ik 3 dagen gaan werken en neem ik voor de overige 2 dagen ouderschapsverlof op. Financieel is het even aanpassen, maar deze tijd krijg je nooit meer terug.” – Laura, moeder van Emma (1)

Ouderschapsverlof en werk: Hoe combineer je dit?

Het opnemen van ouderschapsverlof heeft impact op je werk. Hier zijn enkele tips om beide goed te combineren:

1. Maak duidelijke afspraken met je werkgever en collega’s over bereikbaarheid
2. Zorg voor een goede overdracht van je werkzaamheden
3. Wees realistisch over wat je kunt bereiken op je werkdagen
4. Communiceer helder over je werktijden naar klanten en collega’s
5. Evalueer regelmatig of de gekozen verlofvorm nog werkt voor jou én je werkgever

Pro-tip: Veel ouders ervaren dat ze efficiënter werken sinds ze ouderschapsverlof opnemen. Je leert namelijk beter prioriteiten stellen en focussen op wat echt belangrijk is.

Financiële aspecten van ouderschapsverlof

Het opnemen van ouderschapsverlof heeft financiële gevolgen. Vooral bij het onbetaalde deel kan dit een flinke impact hebben op je inkomen.

Wat betekent ouderschapsverlof voor je inkomen?

• Betaald ouderschapsverlof: Je ontvangt 70% van je dagloon (tot 70% van het maximum dagloon)
• Onbetaald ouderschapsverlof: Je ontvangt geen salaris over de verlofuren
• Vakantiegeld en eindejaarsuitkering: Deze worden meestal berekend over je daadwerkelijk ontvangen salaris, dus lager bij ouderschapsverlof
• Pensioenopbouw: Dit verschilt per pensioenregeling; soms loopt deze door, soms gedeeltelijk of helemaal niet

Financiële planning voor ouderschapsverlof

Om je goed voor te bereiden op de financiële impact van ouderschapsverlof, kun je deze stappen volgen:

1. Bereken je nieuwe netto-inkomen tijdens het verlof
2. Maak een aangepast budget voor deze periode
3. Bouw eventueel een buffer op vóór je met verlof gaat
4. Check of je cao aanvullende regelingen heeft
5. Bespreek met je partner hoe jullie de kosten verdelen

Ouderschapsverlof in internationaal perspectief

Nederland heeft met de invoering van betaald ouderschapsverlof een stap in de goede richting gezet, maar vergeleken met andere Europese landen is onze regeling nog beperkt.

In landen als Zweden, Noorwegen en Finland kunnen ouders tot wel een jaar betaald ouderschapsverlof opnemen. Ook de vergoedingspercentages liggen daar vaak hoger, tot wel 80-100% van het salaris.

Het belang van ouderschapsverlof

Ouderschapsverlof biedt je de mogelijkheid om een sterkere band met je kind op te bouwen en een betere balans tussen werk en privé te creëren. Hoewel het financiële gevolgen kan hebben, geven veel ouders aan dat deze tijd onbetaalbaar is.

Door je goed te informeren over je rechten en mogelijkheden, en door tijdig te plannen, kun je optimaal gebruik maken van de verlofmogelijkheden die er zijn.

Meer over (de komst van) je baby

Weeën: alles wat je moet weten over de aankondigers van je bevalling

Een kraampakket: wat is het, wanneer moet je het aanvragen en wat zit erin?

Kolven op je werk: praktische tips en je rechten als werkende moeder

Het consultatiebureau: alles wat je moet weten als ouder